São Luis

Met een bevolking van 700 duizend is de hoofdstad van de staat Maranhão een stad van uniek historisch en cultureel belang die helaas door de meeste toeristen vergeten wordt. Maranhão, de op een na grootste staat in Noordoost-Brazilië, vormt in feite een overgang tussen het noordoosten en Amazonia in verschillende opzichten. Het zuiden en oosten bestaan grotendeels uit halfdroog sertão en uitgestrekte gebieden met babaçu-palmen, terwijl het noorden en noordoosten bedekt zijn met equatoriaal bos en regelmatige regenval kennen. De stad São Luís zelf is een mix van een Amazone-rivierhaven en een noordoostelijke zeehaven gezegend met prachtige stranden. Cultuurhistorisch gezien is nergens in Brazilië de mengeling van Europese, Afrikaanse en inheemse tradities zo intens of zo rijk vertegenwoordigd in folklore.

São Luís deelt zijn Franse oorsprong met Rio de Janeiro, het werd opgericht in 1612 ter ere van koning Lodewijk XIII. Ondanks een bondgenootschap met de Tupinambá-indianen, was er weinig interesse vanuit Frankrijk en de nederzetting capituleerde twee jaar later aan de Portugezen. Een kortstondige bezetting door de Nederlanders tussen 1641 en 1644 maakte van São Luís de enige stad in Brazilië die door drie naties is bezet. Onder de Portugezen groeide de haven van São Luís dankzij de export van suiker en katoen totdat het plantagesysteem, gebaseerd op Afrikaanse slaven en inheemse arbeid, in de 19e eeuw in verval raakte. Tegenwoordig is de plattelandseconomie van Maranhão sterk afhankelijk van de verwerking van de vele derivaten van de babaçu-palm, terwijl rijstteelt belangrijk is op de overstromingsvlaktes van het Amazone-gedeelte van de staat.

De afgelopen jaren zijn er verschillende grote projecten ontwikkeld in Maranhão: het Serra dos Carajás-project, waarbij ijzererts uit 's werelds grootste afzetting per spoor naar de kust wordt gebracht, een gigantische aluminiumfabriek ten zuiden van São Luís en het strategische satellietlanceerstation in Alcântara. Deze initiatieven, samen met de ontdekking van olie, hebben de economie van de staat nieuw leven ingeblazen en migranten uit andere regio's aangetrokken.

Gebouwd op een eiland tussen twee rivieren, met uitzicht op de baai van São Marcos, is het centrum van São Luís compact, wat het mogelijk maakt de belangrijkste attracties van de stad te voet te waarderen. De koloniale architectuur van São Luís wordt beschouwd als een van de mooiste in Brazilië, vooral door het uitgebreide gebruik van Portugese tegels, aanwezig in een prachtig scala aan ontwerpen en kleuren. Het Reviver (Renovatie) project, gestart in 1989, heeft veel gedaan om het verval van deze kostbare historische schat te stoppen door de restauratie van ongeveer 200 gebouwen.

Onder de meest interessante zijn de Catedral da Sé, gebouwd door de jezuïeten in 1726 en het Palácio dos Leões, oorspronkelijk een Frans fort met een vleugje Versailles en nu de residentie en het kantoor van de gouverneur van de staat. De Igreja do Desterro, gebouwd tussen 1618 en 1641, heeft een opmerkelijke gevel en is de enige Byzantijnse kerk in Brazilië. De waterspuwers van de legendarische Fonte do Ribeirão (1796) bewaken de ingang van de ontsnappingstunnels die ooit naar de kerken van de stad leidden.

São Luís heeft een aantal goede musea die alle aspecten van de rijke geschiedenis en cultuur van de stad belichten, van heilige kunst en Afrikaanse religies tot hedendaagse kunst en de Salão de Bens Culturais, dat een uitgebreide tentoonstelling huisvest over Bumba-meu-boi. Deze unieke culturele traditie, die Portugese, Afrikaanse en Amerindiaanse invloeden vermengt, bereikt haar hoogtepunt in de feestelijkheden van eind juni, waarbij talloze groepen uit het binnenland afzakken naar de hoofdstad en door de straten dansen in een kleurrijk muzikaal spektakel.

Aan de overkant van de baai van São Marcos ligt een andere architectonische schat: Alcântara, de eerste hoofdstad van Maranhão, op het eerste stuk Braziliaanse kust dat de Portugezen met suikerriet beplantten. Ooit de rijkste stad in Brazilië, zijn de meeste oudere gebouwen nu in ruïnes, in schril contrast met de nabijgelegen ruimtevaartbasis.

Hoewel de zee de enige route biedt naar een groot deel van de lange, ongerepte kust van Maranhão, zijn er prachtige stranden gemakkelijk bereikbaar over de weg. Het dichtstbijzijnde strand bij São Luís is Ponta de Areia, terwijl Calhau het meest pittoresk is en Araçagi het mooist. Voorbij Araçagi, door palmbossen en over heuvels, ligt het bootbouwstadje São José do Ribamar en het charmante vissersdorpje Raposa.

370 km ten oosten van São Luís ligt het Nationaal Park Lençois Maranhenses, een kustwoestijn van torenhoge duinen, waar hoge regenval meer dan 200 vierkante km lençois (lakens) heeft gecreëerd, bezaaid met kristalheldere zoetwaterlagunes. Toegang tot dit spectaculaire ecosysteem en zijn unieke fauna kan worden verkregen via de stad Barreirinhas.